Tem chống hàng giả giúp xác thực nguồn gốc sản phẩm một cách nhanh chóng và đáng tin cậy, được xem là giải pháp đáng tin cậy để đối phó với thách thức từ vấn nạn hàng giả, hàng nhái đang là nỗi lo không nhỏ với doanh nghiệp và người tiêu dùng, trong bối cảnh thị trường Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ với sự gia tăng của thương mại điện tử và toàn cầu hóa.
 

1. Tem chống giả xuất hiện từ khi nào?

 

1.1. Tem chống hàng giả là gì?

Tem chống giả là một loại tem nhãn được thiết kế đặc biệt, sử dụng các công nghệ in ấn và mã hóa tiên tiến để ngăn chặn việc sao chép hoặc làm giả. Theo định nghĩa pháp lý tại Việt Nam, tem chống giả là "loại tem dán trên sản phẩm hàng hóa để xác định sản phẩm, hàng hóa là hàng thật, nhằm chống hàng giả, hàng nhái". Chúng thường được làm từ chất liệu decal cao cấp, có kích thước nhỏ gọn (từ 1x1 cm đến 3x5 cm), và chứa các yếu tố bảo mật như hình ảnh 3D, mã vạch ẩn hoặc lớp phủ đặc biệt. Không chỉ dừng lại ở chức năng bảo vệ, tem chống giả còn góp phần xây dựng lòng tin giữa doanh nghiệp và khách hàng, thúc đẩy hành vi tiêu dùng thông minh.
 

Cơ chế hoạt động của tem chống giả dựa trên nguyên tắc "khó sao chép, dễ xác thực". Khi dán lên sản phẩm, tem không chỉ cung cấp thông tin cơ bản như tên thương hiệu, ngày sản xuất mà còn tích hợp mã số duy nhất liên kết với cơ sở dữ liệu trung tâm. Người tiêu dùng có thể quét mã QR qua ứng dụng di động để kiểm tra nguồn gốc, trong khi doanh nghiệp sử dụng hệ thống backend để theo dõi chuỗi cung ứng.
 

1.2. Lịch sử của tem chống hàng giả

 

1.2.1. Tem chống hàng giả ra đời khi nào?

Lịch sử tem chống giả bắt nguồn từ những năm 1970 tại châu Âu, khi các nhà sản xuất rượu vang và thuốc lá đối mặt với vấn nạn làm giả quy mô lớn. Ban đầu, tem đơn giản chỉ là nhãn in với mực đặc biệt hoặc hình nước in nổi, dễ dàng bị sao chép. 
 

Đến thập niên 1980, công nghệ hologram được phát minh bởi công ty Applied Optics Research tại Mỹ, đánh dấu bước ngoặt đầu tiên. Hologram sử dụng tia laser để tạo hiệu ứng 3D, khó tái tạo mà không có thiết bị chuyên dụng.
 

1.2.2. Tem chống giả xuất hiện tại Việt Nam

Tại nước ta, tem chống giả được giới thiệu chính thức vào những năm 1990, song song với quá trình Đổi Mới kinh tế. Lúc bấy giờ, hàng giả chủ yếu là quần áo và điện tử nhập lậu từ Trung Quốc. 

Năm 2000, Bộ Công An bắt đầu nghiên cứu và cấp phép in tem hologram đầu tiên, áp dụng cho các sản phẩm quốc gia như thuốc lá Jet và bia Heineken. 

Đến năm 2010, với sự bùng nổ smartphone, tem chuyển sang tích hợp mã QR và SMS, cho phép kiểm tra qua tin nhắn hoặc app.

Giai đoạn 2020-2025 chứng kiến sự bùng nổ của tem chống giả 4.0, kết hợp AI, blockchain và IoT. Các công ty, tập đoàn lớn đã dẫn dắt xu hướng, với tem điện tử giúp theo dõi thời gian thực. 

Hiện nay, việc áp dụng tem chống giả đã trở thành xu hướng bắt buộc, đặc biệt trong các ngành nhạy cảm như dược phẩm, thực phẩm, mỹ phẩm và điện tử. Các doanh nghiệp như Vinamilk, Unilever hay các thương hiệu dược phẩm lớn đã tích hợp tem này vào chuỗi cung ứng, giúp giảm thiểu rủi ro từ hàng nhái. 

Có thể bạn quan tâm: Tem phụ là gì, nhãn phụ hàng nhập khẩu yêu cầu những gì?
 

2. Các loại tem chống giả phổ biến hiện nay

Tem chống giả đa dạng về công nghệ và ứng dụng, phù hợp với từng ngành nghề. Các loại tem được sử dụng chính bao gồm:
 

2.1. Tem vỡ chống giả

Loại tem này làm từ giấy decal vỡ, khi bóc ra sẽ để lại lớp keo dính trên sản phẩm, ngăn chặn tái sử dụng. 

Ưu điểm: Chi phí thấp, dễ kiểm tra bằng mắt thường. 

Nhược điểm: Có thể bị làm giả nếu không kết hợp mã hóa. 

Tem vỡ được sử dụng phổ biến trong thực phẩm và mỹ phẩm.
 

NHẬN BÁO GIÁ (tem vỡ)
 

2.2. Tem hologram

Tem hologram (hay còn gọi là tem 7 màu) sử dụng công nghệ laser để tạo hiệu ứng óng ánh, đổi màu 3D.

Tem này khó sao chép do yêu cầu máy khắc chuyên dụng. Kiểm tra bằng tia hồng ngoại hoặc góc nhìn.

Tem bảy màu được áp dụng cho rượu, thuốc lá cao cấp.
 

2.3. Tem QR code và mã vạch

Tích hợp mã QR liên kết với cơ sở dữ liệu, quét bằng app để xác thực. 

Ưu điểm: Dễ dàng theo dõi nguồn gốc, tích hợp dữ liệu lớn. 

Nhược điểm: Cần kết nối internet. 
 

Tem QR code được ưa chuộng trong dược phẩm và hàng tiêu dùng nhanh.
 

2.4. Tem công nghệ nước, tem nhiệt

Tem nước lộ thông tin khi thoa nước, tem nhiệt thay đổi màu khi sờ tay. Những loại này đơn giản, chi phí thấp nhưng hiệu quả cao cho sản phẩm giá rẻ như nước giải khát.
 

2.5. Tem RFID và NFC

Sử dụng sóng radio để đọc dữ liệu không tiếp xúc, phù hợp cho chuỗi cung ứng lớn. Tương lai, tem này sẽ kết hợp AI để dự đoán hàng giả.
 

2.6. Tem đa công nghệ

Kết hợp hologram, QR và SMS, tăng lớp bảo mật. 
 

Mỗi loại tem chống giả đều có ưu nhược điểm, doanh nghiệp nên chọn dựa trên ngân sách và ngành nghề.
 

3. Công nghệ ứng dụng cho tem chống hàng giả

 

Công nghệ hologram

Hologram hoạt động dựa trên nguyên lý giao thoa ánh sáng laser. Ánh sáng laser được chia thành hai chùm: chùm tham chiếu và chùm vật thể. Khi ghi lại mẫu giao thoa trên phim nhạy cảm, hologram tạo ảo ảnh 3D. Để chống sao chép, nhà sản xuất sử dụng lớp phủ kim loại và micro-text (chữ nhỏ dưới 0.1mm).
 

Bài chi tiết: Hologram là gì?
 

Công nghệ mã hóa trong QR code và AI tích hợp

QR code không chỉ lưu dữ liệu tĩnh mà còn có thể mã hóa động, thay đổi theo thời gian. Kết hợp AI, hệ thống quét tem có thể phát hiện mẫu quét bất thường, báo động hàng giả. Ví dụ, ứng dụng "CheckTrue" của Unilever sử dụng AI để phân tích hành vi quét.
 

Mạng lưới kết nối RFID và IoT

RFID chip chứa anten và bộ nhớ, đọc dữ liệu từ khoảng cách 10m. Kết nối IoT (Internet of Things), tem giúp xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch. Theo dự tính, đến 2025, có tới 50% doanh nghiệp sẽ dùng RFID chống hàng giả.
 

Blockchain và lớp bảo mật bất biến

Blockchain lưu trữ dữ liệu trên các nút phân tán, không thể chỉnh sửa. Tem QR liên kết với smart contract, tự động xác thực. IBM Food Trust sử dụng blockchain cho thực phẩm, giảm hàng giả 30%.
 

4. Lợi ích của tem chống giả đối với doanh nghiệp và người tiêu dùng

 

• Lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp: Tem chống hàng giả giúp giảm thiệt hại tài chính, nâng cao thương hiệu, từ đó gây dựng lòng tin của khách hàng với doanh nghiệp.
• Tăng doanh thu, theo dõi chuỗi cung ứng: Sản phẩm có tem dễ bán hơn, đặc biệt trên E-commerce. Dữ liệu từ tem giúp tối ưu hóa logistics, dự báo nhu cầu.
• Bảo vệ người tiêu dùng: Người dùng dễ dàng kiểm tra sản phẩm, tránh rủi ro sức khỏe. Ứng dụng quét tem như "iCheck" tại Việt Nam đã xử lý 10 triệu lượt quét vào năm 2024.
• Tác động xã hội và môi trường: Giảm hàng giả giúp bảo vệ môi trường bằng cách giảm sản xuất lãng phí.

Tham khảo thêm: Tem bảo hành là gì?
 

5. Tem chống giả trong các ngành sản xuất

 

5.1. Ứng dụng của tem chống hàng giả

Tem chống giả “phủ sóng” rộng khắp tại thị trường Việt Nam, với hơn 50% doanh nghiệp lớn áp dụng.
 

Ngành dược phẩm

Tem QR được sử dụng rộng rãi cho thuốc men, giúp kiểm tra lô sản xuất. Các hãng như Traphaco và Imexpharm hợp tác với iCheck để tích hợp app quét tem.
 

Ngành thực phẩm và đồ uống

Vinamilk áp dụng tem hologram cho sữa, giảm hàng nhái 40%. Nước tăng lực Red Bull dùng tem điện tử SMS để xác thực qua tin nhắn.
 

Ngành thời trang và mỹ phẩm

Thương hiệu như L'Oréal sử dụng tem NFC cho son môi, cho phép theo dõi từ nhà máy đến tay khách.
 

Ngành điện tử

Samsung và Apple tích hợp tem RFID cho linh kiện, chống hàng lắp ráp giả.
 

Tương lai, ứng dụng sẽ mở rộng sang nông sản xuất khẩu, hỗ trợ EVFTA.
 

5.2. Thách thức và giải pháp cho tem chống giả

Dù hiệu quả, tem chống giả vẫn đối mặt nhiều thách thức.
 

5.2.1. Những thách thức chính

 

• Làm giả tem: Công nghệ thấp dễ bị sao chép, như tem vỡ giả mạo.
• Chi phí cao: Tem đa công nghệ tốn kém cho doanh nghiệp nhỏ.
• Thiếu nhận thức: Chỉ 40% người tiêu dùng kiểm tra tem thường xuyên.
• Vấn đề kỹ thuật: Lỗi quét mã do kết nối kém ở nông thôn.
• Pháp lý chưa hoàn hảo: Chế tài xử phạt hàng giả chưa đủ mạnh.

 

5.2.2. Giải pháp

 

• Nâng cao công nghệ: Sử dụng blockchain để tem không thể giả mạo.
• Hỗ trợ tài chính: Chính phủ trợ cấp cho SME áp dụng tem.
• Tuyên truyền: Chiến dịch giáo dục qua TikTok và Zalo.
• Hợp tác: Doanh nghiệp liên minh với cơ quan chức năng như Cục Quản lý thị trường.
• Tích hợp AI: Phát hiện hàng giả tự động qua camera quét.

 

6. Nhận biết tem chống giả của bộ Công an bằng cách nào?

 

6.1. Đặc điểm tem chống giả Bộ Công an

Tem chống hàng giả Bộ Công An nổi bật với thiết kế đa lớp, kết hợp công nghệ vật lý và số hóa, khiến việc làm giả trở nên gần như bất khả thi. Kích thước tem thường là 2x2 cm hoặc tùy chỉnh, làm từ chất liệu decal vỡ cao cấp, để lại dấu hiệu "VOID" khi bóc tách, ngăn chặn tái sử dụng. Nội dung tem bao gồm logo Bộ Công An, chữ "TEM CHỐNG GIẢ" sắc nét, mã số định danh và thông tin sản phẩm cơ bản.
 

Các loại tem chính bao gồm sáu nhóm phổ biến, mỗi loại ứng dụng công nghệ riêng biệt:

 

• Tem công nghệ nhiệt: Thay đổi màu sắc khi tiếp xúc nhiệt độ (ví dụ: từ xanh sang đỏ khi hơ bật lửa). Công nghệ này sử dụng mực nhiệt nhạy cảm, chỉ có nhà in BCA mới sản xuất được.
• Tem công nghệ nước: Phản ứng với nước bằng cách hiện thông tin ẩn, giúp phát hiện tem giả qua lớp phủ đặc biệt.
• Tem phát quang uv: In chìm với mực huỳnh quang, chỉ hiện rõ dưới tia cực tím. Đây là yếu tố bảo mật bắt buộc theo quy định 2025.
• Tem điện tử SMS: Tích hợp mã số dưới lớp phủ cào, gửi tin nhắn đến tổng đài để xác thực ngay lập tức.
• Tem hologram 7 màu: Hiệu ứng 3D laser, thay đổi màu sắc liên tục khi nghiêng, sử dụng hoa văn vector độc quyền của Bộ Công An.
• Tem mã QR 2D: Mã hóa dữ liệu sản phẩm, quét bằng app để truy xuất nguồn gốc, lộ trình phân phối và trạng thái xác thực.

 

Đặc biệt, từ năm 2025, tem mới tích hợp mã UID – một chuỗi số duy nhất liên kết với cơ sở dữ liệu quốc gia, cho phép tra cứu trên cổng điện tử của Bộ Công An. Tem đa lớp chống bóc tách kết hợp QR thông minh, đảm bảo tính minh bạch toàn chuỗi cung ứng. So với tem doanh nghiệp tự phát hành, tem BCA có lợi thế pháp lý cao hơn, chi phí tối ưu (khoảng 200-500 đồng/tem tùy loại) và khả năng chống giả vượt trội nhờ phần mềm độc quyền.
 

Công nghệ tem không ngừng tiến hóa, từ hologram cơ bản đến tích hợp AI phân tích dữ liệu quét, giúp Bộ Công An theo dõi thời gian thực các vụ vi phạm.
 

6.2. Cách kiểm tra tem chống hàng giả chuẩn xác

Kiểm tra tem là bước quan trọng để người tiêu dùng tự bảo vệ. Dưới đây là những cách đơn giản để bạn có thể thực hiện, tương ứng với từng loại tem:

 

• Tem nhiệt: Hơ nóng bằng bật lửa; tem thật đổi màu tạm thời rồi trở lại.
• Tem nước: Nhỏ nước; thông tin ẩn hiện rõ trên tem thật.
• Tem UV: Chiếu đèn UV; ký hiệu chìm và hình bảo an phát sáng.
• Tem SMS: Cào lớp phủ, gửi mã theo cú pháp (ví dụ: TCGA [mã] gửi 1234); nhận phản hồi xác thực.
• Tem hologram: Nghiêng tem dưới ánh sáng; hiệu ứng 7 màu thay đổi mượt mà.
• Tem QR: Quét bằng app iCheck Scan hoặc VNeID; hiển thị nguồn gốc, doanh nghiệp và trạng thái (chính hãng/không hợp lệ).

 

Dấu hiệu giả: Chữ mờ, không phát quang, QR dẫn đến link lạ. Năm 2025, check QR sẽ liên kết trực tiếp với cơ sở dữ liệu quốc gia, tăng độ chính xác lên 99%.
 

7. Quy trình đăng ký và sử dụng tem chống hàng giả

Việc đăng ký tem chống hàng giả Bộ Công An được quy định rõ ràng theo Nghị định 60/2014/NĐ-CP (sửa đổi 2018), đảm bảo tính pháp lý và minh bạch. Doanh nghiệp, tổ chức hoặc cá nhân sản xuất/phân phối sản phẩm hợp pháp (có GPKD và nguồn gốc rõ ràng) có thể đăng ký. Hồ sơ cần chuẩn bị: Bản sao GPKD, giấy chứng nhận nhãn hiệu (nếu có), giấy chứng minh nguồn gốc sản phẩm và đơn đăng ký theo mẫu.
 

Quy trình gồm bốn bước chính:

 

1. Chuẩn bị và nộp hồ sơ: Nộp tại Cục Cảnh sát Kinh tế (C02) hoặc đơn vị ủy quyền như iCheck, 4Tech. Hồ sơ phải sao y công chứng trong 3 tháng gần nhất.
2. Thẩm định và phê duyệt: Cơ quan kiểm tra tính hợp pháp, thời gian khoảng 7-15 ngày. Nếu thiếu, sẽ yêu cầu bổ sung.
3. Thiết kế và in tem: Chọn mẫu tem phù hợp (QR, hologram...), ký hợp đồng với nhà in BCA. Tem được sản xuất tại cơ sở trực thuộc Bộ, đảm bảo bảo mật.
4. Triển khai và bàn giao: Dán tem nguyên vẹn lên sản phẩm, vị trí dễ đọc (trên bao bì chính), tránh che thông tin quan trọng như hạn sử dụng.

 

Về sử dụng, tem phải dán đồng bộ trên tất cả lô hàng, nội dung rõ ràng (tên sản phẩm, mã seri). Doanh nghiệp cần công bố sản phẩm trước lưu hành thị trường theo quy định của Bộ Y tế hoặc Bộ Công Thương. Năm 2025, quy trình được số hóa qua cổng điện tử, rút ngắn thời gian phê duyệt xuống còn 5 ngày. 
 

8. Tem chống hàng giả có làm giả được không?

Tem chống hàng giả (đặc biệt là tem do Bộ Công An cấp) được thiết kế để khó làm giả hơn rất nhiều so với tem thông thường, nhưng không phải là không thể. Chúng sử dụng các lớp bảo mật công nghệ cao, giúp việc sao chép trở nên tốn kém, phức tạp và dễ bị phát hiện. Tuy nhiên, tội phạm vẫn có thể cố tình làm giả bằng các phương pháp tinh vi, dẫn đến các vụ việc xử lý hàng năm.
 

Trường hợp làm giả chủ yếu do tội phạm có tổ chức sử dụng công nghệ cao.
 

Trường hợp sử dụng máy in 3D để sao chép hologram, nhưng bị phát hiện vì mã QR không khớp dữ liệu quốc gia.
 

Những tem giả là phiên bản "nửa vời" – hologram mờ, mã QR dẫn đến link lừa đảo – dễ bị check bằng app
 

Có trường hợp làm giả sử dụng phần mềm chỉnh sửa ảnh để in tem giấy, hoặc mua tem cũ hết hạn trên chợ đen. Tuy nhiên, từ năm 2025, việc này khó hơn nhờ tích hợp AI phân tích quét tem trên VNIDCheck, tự động cảnh báo nếu phát hiện mẫu giả.
 

9. Mẫu in ấn tem chống hàng giả, tem chống giả điện tử

 

Tem chống giả là biểu tượng của sự minh bạch và trách nhiệm. Trong bối cảnh hàng giả ngày càng tinh vi, việc áp dụng tem đa công nghệ là chìa khóa để doanh nghiệp Việt Nam cạnh tranh toàn cầu. 
 

Tham khảo thêm những thông tin hữu ích: Tem truy xuất nguồn gốc | Tem niêm phong